ข้างขึ้น-ข้างแรม

   
 เป็นปรากฏการณ์ที่เกิดจากดวงจันทร์ดคจรรอบโลก แล้วทำให้ผู้สังเกตบนโลก เห็นดวงจันทร์ซึ่งเกิดจากการสะท้อนแสงจากดวงอาทิตย์ ข้างขึ้นอยู่ระหว่างคืนเดือนมืดจนถึงคืนเดือนเพ็ญ ตั้งแต่วันขึ้น 1 ค่ำ ไปจนถึงวันขึ้น 15 ค่ำ และข้างแรมอยู่ระหว่างคืนเดือนเพ็ญจนถึงคืนเดือนมืด ตั้งแต่วันแรม 1 ค่ำ ไปจนถึง วันแรม 1 ค่ำ
     วันเพ็ญ (วันขึ้น 15 ค่ำ) ดวงจันทร์จะอยู่ตรงข้ามดวงอาทิตย์ (โลกอยู่ตรงกลาง) ดวงจันทร์หันด้านที่รับแสงอาทิตย์เข้าหาโลก ทำให้เราเห็นดวงจันทร์เต็มดวงในเวลากลางคืน ส่วนผู้สังเกตด้านกลางวันจะไม่เห็นดวงจันทร์เลย (มีโอกาสเกิดจันทรุปราคาได้)
     คืนเดือนมืด (วันแรม 15 ต่ำ) ดวงจันทร์จะอยู่หน้าดวงอาทิตย์ (โลกอยู่ข้างหลัง) ดวงจันทร์หันด้านที่ไม่ได้รับแสงอาทิตย์เข้าหาโลก (หันด้านมืดให้) ทำให้เราไม่เห็นดวงจันทร์เลย (มีโอกาสเกิดเกิดสุริยุปราคาได้)
     วันขึ้น 8 ค่ำ และวันแรม 8 ค่ำ ดวงจันทร์โคจรอยู่ในตำแหน่งทำมุมฉากกับโลกและดวงอาทิตย์ ทำให้ผู้สังเกตบนโลกเห็นด้านสว่างและด้านมืดของดวงจันทร์มีขนาดเท่ากัน

ในการโคจรแบบนี้ทำให้เราสามารถเห็นดวงจันทร์ได้เพียงด้านเดียวเท่านั้น